Risicomanagement en weerstandsvermogen

Voor de beoordeling van de financiële positie van onze gemeente wordt gebruik gemaakt van de kengetallen, zoals genoemd in art. 11 van de begrotingsvoorschriften (BBV). Ook de weerstandsfactor is uitgedrukt in de vorm van een kengetal:

Een goede toelichting op deze kengetallen en de betekenis daarvan voor de sturing door de raad is opgenomen in de publicatie 'Meerjarig financieel inzicht voor de raad - de samenhang tussen beleid en kengetallen' van de commissie BBV.

De kengetallen volgens art. 11 van de BBV laten over de afgelopen jaren het volgende beeld zien:

Als aanvulling op deze verplichte kengetallen worden in de begroting en jaarrekening in aansluiting op de zogenaamde stresstesten van de 100.000+ gemeenten op vier aandachtsvelden nog een aantal andere kengetallen doorgerekend. Bij elk kengetal wordt door middel van een kleur aangegeven hoe hierop wordt gescoord: rood is kwetsbaar, oranje is punt van aandacht en groen is voldoende.

Toelichting:
Bij het beoordelen van de bovenstaande kengetallen is het belangrijk de kengetallen in onderlinge samenhang te bezien om uitspraken te kunnen doen over én de robuustheid van de begroting/rekening, én de robuustheid van de risicobuffers én de robuustheid van de balans.  

Robuustheid van de begroting:

• De structurele lasten zijn in 2021 gedekt met structurele inkomsten, zoals het kengetal structurele exploitatieruimte laat zien.
• De Arnhemse begroting was minder afhankelijk van de resultaten die op de grondexploitaties worden behaald dan bij de begroting 2021 werd verwacht.
• De begroting 2022, zoals vastgesteld door de raad, laat ook een meerjarig sluitend financieel beeld zien.

Robuustheid van de buffers voor risico's in relatie tot het beschikbare weerstandsvermogen:

• Een belangrijke indicator is de weerstandsfactor die de verhouding uitdrukt tussen de beschikbare buffers (reserves die het weerstandsvermogen van de gemeente vormen) en de benodigde weerstandscapaciteit (het totaal van de berekende mogelijke nadelige financiële gevolgen van de risico's). Dankzij incidentele meevallers is de algemene reserve gegroeid. Hierdoor is de weerstandscapaciteit toegenomen tot 1,9. Dit is ruim boven de ondergrens van 1,0 waarbij de buffers voor risico's moeten worden aangevuld.
• Naast de directe buffers voor risico's zijn in de raad afspraken gemaakt over de toevoegingen aan de bestemmingsreserve Solvabiliteit als extra versteviging van de financiële positie. In 2021 is een bedrag van €4,6 miljoen toegevoegd aan deze reserve.

Robuustheid van de balans:

• De solvabiliteit van onze gemeente komt met 22% voor het eerst in jaren boven de 20% uit. Dit kengetal bevindt zich daarmee niet langer in de meest risicovolle categorie volgens de indeling die de provincie Gelderland hanteert. Zoals ook in het jaarverslag 2020 aangegeven is dit een te positief beeld doordat de jaarlijkse overhevelingen van het ene begrotingsjaar naar het volgende jaar via de bestemmingsreserve taakmutaties het kengetal positief beïnvloeden. Ondanks dat is de conclusie nog steeds dat de solvabiliteit is verbeterd.
• De cijfers van het grondbedrijf zijn relevant voor de beoordeling van de solvabiliteit. De balans van de gemeente Arnhem wordt, in vergelijking met andere gemeenten, minder beïnvloed door de resultaten van het grondbedrijf. Dit komt mede door de verliezen die na de economische crisis van 2008 - 2013 zijn genomen.
• Arnhem heeft haar schuldpositie in 2021 verbetert. De schuldquote geeft aan hoe groot de schuld is ten opzichte van de omvang van de begroting. In 2021 is het aantal betalingen aan de gemeente gestegen, onder andere voor achterstallige belastinginkomsten en vooruitbetalingen van het Rijk. Hierdoor waren er meer liquide middelen beschikbaar en hoefde er om die reden minder geleend te worden. Deze hogere betalingen aan de gemeenten zijn éénmalig, waardoor de behoefte van de gemeente om te lenen tijdelijk lager was.

Zoals eerder aangegeven is, omdat deze jaarrekening terugblikt op het jaar 2021 geen rekening gehouden met de mogelijke gevolgen van de oorlog in Oekraïne op de financiële positie van onze gemeente.

In de raadsbrief van 11 mei 2021 hebben we aangegeven de financiële kengetallen te vergelijken met de risico-indeling van de provincie. De provincie hanteert daarbij drie categorieën.
Categorie A is het minst risicovol en categorie C is het meest risicovol. De uitkomsten voor de jaarrekening 2021 zijn onderstaand vermeld. De kolom 'Gelders gemiddelde' is ontleend aan de begrotingsbrief 2022.