Bescherming en herbestemming van cultuurhistorisch erfgoed

Bescherming van cultuurhistorisch erfgoed maakt deel uit van het dagelijkse werk en wordt doorlopend vormgegeven door vergunningverlening en kennisoverdracht, het leveren van bijdragen aan bestemmingsplannen en deelname in projectgroepen ter voorbereiding op de Omgevingswet. Herbestemmingen worden eveneens afgewogen binnen het kader van de vergunningverlening, met oog voor kansen die deze kunnen bieden. In de monumentenzorg is grote aandacht voor verduurzaming. Hierbij is het van belang duurzaamheidsmaatregelen te treffen zonder dat cultuurhistorische waarden wezenlijk worden aangetast. Hiervoor wordt landelijk kennis ingewonnen en worden adviezen verstrekt. Bovendien zal het komende jaar een beleidskader voor verduurzaming van cultuurhistorisch erfgoed worden opgesteld. Inspanningen vinden ook plaats om archeologie van de Tweede Wereldoorlog binnen toetsingskaders onder te brengen.

Dit is onderdeel van het dagelijkse werk en vergt de meeste tijdsinspanning. Noemenswaardige projecten zijn: Cobercokwartier, de Koepelgevangenis, de Eusebiuskerk, Walburgiskerk en overige kerken, de Geitenkamp en historische panden in de binnenstad. Er is een rijkssubsidie uitgekeerd voor het opstellen van een kerkenvisie, ter voorbereiding op herbestemmingsvraagstukken in relatie tot kerkgebouwen. Met de provincie wordt samengewerkt om te komen tot restauratie en herbestemming van fort Westervoort. De cultuurhistorische inventarisatie van Elden (groen en gebouwd erfgoed) wordt naar verwachting eind 2021 afgerond. In het najaar vindt nog een fysieke waardenstelling van objecten plaats. De toetsingskaders voor de archeologie van de Tweede Wereldoorlog zijn gereed en kunnen bestuurlijk worden afgestemd. Voor een beleidskader duurzame monumentenzorg zijn de eerste stappen gezet, ook in samenwerking met collega's van NEMiA. Tot een afgerond product is het nog niet gekomen.

Aan bescherming en herbestemming van cultuurhistorisch erfgoed is op verschillende manieren invulling gegeven. Als voorbeelden kunnen worden genoemd: vergunningaanvragen voorzien van advies op het gebied van monumenten en archeologie, de aanwijzing van de Lucaspastorie in Elden, dijkhuisjes in Elden en de steenfabriek Elden als gemeentelijk monument en bescherming van cultuurhistorische waarden via het bestemmingsplan. Bij dat laatste kan worden gedacht aan het bestemmingsplan voor Coberco met de kenmerkende melkfabriek langs de Westervoortsedijk. Met betrekking tot Elden is gestart om cultuurhistorische waarden en potentiële monumenten in beeld te brengen, naast de al genoemde objecten. De Walburgiskerk kan ook niet ongenoemd blijven. Restauratie en herbestemming van dit icoon zijn afgerond waarbij de gemeente en het Rijk een adviserende rol hadden. Voorbereidend werk in relatie tot de Omgevingswet kan vooral worden gekoppeld aan het bepalen van werkingsgebieden op het gebied van monumenten en archeologie die doorvertaald zijn naar het digitale stelsel voor het toekomstige Omgevingsplan. Dit werk is afgerond. Tot slot van deze voorbeelden is deelgenomen aan de vervaardiging van de beheervisie Sonsbeek voor een goede omgang met hier aanwezige cultuurhistorische waarden.

Ter voorbereiding op een soepel proces tussen ODRA en Erfgoed en optimalisering van de dienstverlening is begonnen met het maken van een afsprakenkader in relatie tot proces en rollen. Dit afsprakenkader wordt gemaakt door het Gelders Genootschap dat voor deze opdracht is ingehuurd.

Met de komst van de Omgevingswet komt de juridische grondslag voor team Welstand en Monumenten te vervallen. Gemeenten moeten op dat moment beschikken over een adviescommissie voor omgevingskwaliteit. De onderliggende verordening is door het college vastgesteld en ligt in 2022 voor aan de gemeenteraad. De nieuwe commissie wordt ingezet als een verbreding van het huidige team Welstand en Monumenten. Dit om op het gebied van stedenbouw en landschap ontwikkelplannen beter in relatie tot hun omgeving te kunnen beoordelen, de gedachte van de Omgevingswet volgend.

Samen met het programma NemiA is gewerkt aan een startnotitie voor de verduurzaming van monumenten. Dit krijgt een vervolg in 2022 en gaat leiden tot een beleidsinstrument op dit gebied (richtlijnen, informatievoorziening en ondersteuningsmogelijkheden).

Aan het project 'Citizen Science' van de Universteit Leiden is een financiële bijdrage verschaft voor inventarisatie en toets van aanwezig archeologisch erfgoed in Arnhem-Noord. Dit maakt deel uit van een groter project om de Veluwe op dit punt beter in beeld te krijgen. Voor Arnhem leverde het project onbekende grafheuvels op en uitgestrekte akkercomplexen uit de ijzertijd. Bij dit project zijn burgers ingeschakeld die samen met archeologen aan de hand van het Actueel Hoogtebestand Nederland de Veluwe afzochten naar archeologische relicten.

Een actualisatie van de archeologische verwachtingskaart met Tweede Wereldoorlog als tijdlaag is in conceptvorm gereed gekomen.